ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း
ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း (Chest Pain) သည္ ရင္ဘတ္ အလယ္တည့္တည့္ေနရာ တခုတည္း၌ ေအာင့္ျခင္းကိုသာ ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္ပဲ ရင္ဘတ္ တခုလံုးသာမက ရင္ဘတ္ႏွင့္ ဆက္စပ္လ်က္ရွိသည့္ တျခား အစိတ္အပိုင္းမ်ားအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ၿပီး ေအာင့္ျခင္း၊ ထိုးျခင္း၊ နာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္းအားလံုးကို ဆိုလိုပါသည္။ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းသည္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ၿပီး ဆရာ၀န္မွ အတိအက် ေရာဂါ ခြဲျခားသတ္မွတ္ျခင္း (Diagnosis) ကိုလုပ္ၿပီးမွသာ မည္သည့္ေရာဂါ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္ကို သတ္မွတ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ေသာ္လည္း ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ ေ၀ဒနာကို မၾကာခဏ ခံစားေနရသူ တခ်ိဳ႔သည္ ေရာဂါကိုဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပၿပီး ေရာဂါအေျဖမရွာပဲ မိမိကုိယ္မိမိ ႏွလံုးေရာဂါ (သို႔) အစာအိမ္ေရာဂါ စြဲကပ္ေနသည္ဟု ထင္မွတ္ေနၾကၿပီး ပတ္၀န္းက်င္မွ အၾကံေပးသည့္ မိမိ သန္ရာ နည္းမ်ားျဖင့္ ကုသေနၾကသည္ကို မၾကာခဏ ၾကားသိေနရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ ေ၀ဒနာကို ခံစား ေနသူမ်ား အားလံုး အတြက္ ဗဟုသုတလို႔ငွာ Dr Warwick Carter ေရးသားသည့္ Home Doctor ထဲမွ ေကာင္းႏိုးရာမ်ားကို ေကာက္ႏႈတ္၍ ျပဳစု တင္ျပ လိုက္ပါသည္။
စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိမႈ
ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းသည္ အဆုပ္ (သို႔) ႏွလံုးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျဖစ္ပါက အေရးႀကီးသျဖင့္ အေရးေပၚအေနျဖင့္ ေဆးရံုအကူအညီကို ခ်က္ခ်င္းလိုအပ္ႏိုင္ပါသည္။ တျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားျဖစ္သည့္ အစာျပြန္၊ ရင္အံုအရိုး၊ နံရိုး၊ ႏွလံုးေသြးလႊတ္ေၾကာမႀကီး၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာငယ္မ်ား၊ ေသြးျပန္ေၾကာႏွင့္ နာ့ဗ္ေၾကာမ်ား၊ ၾကြက္သား၊ အရိုးႏု၊ ရင္သားႏွင္ ့ေက်ာရိုးဆစ္မ်ား စသည့္ အစိတ္အပိုင္းတခုခုတြင္ ျပႆနာရွိပါကလည္း ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ အေၾကာင္းရင္းမတူသည္ကို အေျခခံ၍ ေအာင့္သည့္ အေျခအေနမ်ားမွာလည္း စူး၍ေအာင့္ျခင္း၊ ကိုက္၍ေအာင့္ျခင္း၊ ေပ်ာ့လြန္းမျပင္းလြန္းေအာင့္ျခင္းႏွင့္ ဖၾိကပ္၍ေအာင့္ျခင္း စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၿပီး ဆက္တိုက္ သို႔မဟုတ္ အႀကိမ္ႀကိမ္မၾကာခဏ ေအာင့္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အစာစားျခင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း၊ အသက္ျပင္းျပင္းရွဴျခင္းတို႔ေၾကာင့္ စေအာင့္ႏိုင္ၿပီး ေအာင့္သည့္အခ်ိန္တြင္ အသက္ရႈၾကပ္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ အဖ်ား၀င္ျခင္း၊ ပါးစပ္ပ်က္ျခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ား တြဲပါလာႏိုင္ပါသည္။ ဆရာ၀န္မွ လိုအပ္ေသာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး ေရာဂါခြဲျခားသတ္မွတ္ေပးမွသာ ေရာဂါကို အမ်ိဳးအစားကို မွန္ကန္စြာ သိရွိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
ေရာဂါ စစ္ေဆးသတ္မွတ္ျခင္း (Diagnosis)
ဆရာ၀န္သည္ ေရာဂါကို အတိအက် သိရွိရန္အတြက္ အရိုးကို ေကာင္းစြာစစ္ေဆးႏိုင္သည့္ ဓါတ္မွန္ရိုက္ျခင္း၊ အရိုးႏွင္ ့တခ်ိဳ႔ တစ္ရွဴးမ်ားကိုပါ ျမင္ေတြ႔ႏိုင္သည့္ CT scan, ႏွလံုးအလုပ္လုပ္ပံုကို ေကာင္းစြာျမင္ေတြ႔ႏိုင္သည့္ ECG ( Electro-Cardiac Graph), အဆုပ္အလုပ္လုပ္ႏိုင္မႈကို စမ္းသပ္စစ္ေဆးသည့္သည့္ Lung Function Test, ခႏၶာကိုယ္ထဲသို႔ ပါးစပ္မွတဆင့္ ကင္မရာထည့္၍ ၾကည့္သည့္ Endoscopy စသည္တို႔ ပါ၀င္ႏိုင္သည့္ စမ္းသပ္မႈကို တခု (သို႔) တခုထက္ပို၍ွ ျပဳလုပ္ၿပီး သတ္မွတ္ေလ့ရွိပါသည္။ ထိုသို႔ ရွာေဖြၿပီး ျဖစ္ရသည့္ေရာဂါ ဇက္ျမစ္ကို အတိအက်သိမွသာ ထိေရာက္သည့္ ကာကြယ္ကုသမႈကို ေပးႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို အျဖစ္မ်ားေစသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား
(၁) Injury
ရင္ဘတ္ဒါဏ္ရာ ရရွိေသာအခါ ရင္ဘတ္၌အညိုအမဲစြဲ၍ နံရိုးက်ိဳးျခင္း၊ ၾကြက္သား (သို႔) အရြတ္မ်ား စုတ္ျပဲျခင္း စသည့္ တခုခုေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ ေနရာ အနံ႔ျပားကို ေအာင့္ေစၿပီး လႈပ္ရွားပါက ပိုဆိုးပါသည္။
(၂) Viral infection
ဗိုင္းရပ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ကူးစက္ေရာဂါမ်ားသည္ မ်ားေသာ အားျဖင့္ ၾကြက္သားမ်ားကို ေရာင္ေစသျဖင့္ ရင္ဘတ္ႏွင့္ ေက်ာကုန္း ဘက္တြင္ ရွိေသာ ၾကြက္သား အဆြယ္အပြား မ်ားကို ကိုက္ခဲ နာက်င္ေစပါသည္။
(၃) Arthritis
ေက်ာရိုးဆစ္၌ အရိုးေၾကၿပီး နာ့ဗ္ေၾကာမ်ားအား ဖိညွပ္ခံရ၍ ရင္ဘတ္၏ ေက်ာဘက္၌ သာမကပဲ နာ့ဗ္ေၾကာမ်ား ျပန္႔န႔ံသည့္ ေဘး တဖက္တခ်က္ ႏွင့္ အေရွ႔ဘက္ အထိနာက်င္ေစႏိုင္သည္။ ကိုယ္အေနအထား ေျပာင္းပါက ပိုမိုနာက်င္ေစပါသည္။
(၄) Myocardial Infaction
ႏွလံုးေရာဂါသည္ ေကာ္လက္စထေရာလ္ ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အဆီဖတ္မ်ားမွ ႏွလံုးၾကြက္သားအား ေသြး ေထာက္ပံ့ေပးေနသည့္ ေသြးလႊတ္ေၾကာ တခုခုအား ပိတ္ဆို႔ ေစေသာအခါ ျဖစ္ေစပါသည္။ ႏွလံုးသည္ ခႏၶာကိုယ္တခုလံုးကို ေအာက္စီဂ်င္ႏွင့္ အာဟာရ ေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႔ေပးေနေသာ အဂၤါျဖစ္ပါသည္။ ထိုအေျခအေနတြင္ ႏွလံုးၾကြက္သားကိုယ္တိုင္မွာပင္ ေအာက္စီဂ်င္ႏွင့္ အာဟာရ မရေတာ့ ေသာေၾကာင့္ က်ံဳ႔လိုက္ ၾကြလိုက္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ေသာအခါ ေသြးကိုခႏၶာကိုယ္တခုလံုးသို႔ ေရာက္ေအာင္ မတြန္းပို႔ ေပးႏိုင္ ေတာ့ပဲ ႏွလံုးေရာ ခႏၶာကိုယ္ပါ ေအာက္စီဂ်င္ျပတ္လပ္ၿပီး အသက္ဆံုးရႈံးႏိုင္ပါသည္။ ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းသည္ လည္ပင္း၊ ေမး (သို႔) လက္ေမာင္း ( ဘယ္ဘက္၌ ပိုျဖစ္သည္) စသည့္ ရင္ဘတ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ ေနသည့္ မည္သည့္ ေနရာတြင္မဆို ျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း ပံုမွန္ အားျဖင့္ ဘယ္ဘက္ရင္ဘတ္၊ အေရွ႔ ဘက္ လည္ပင္း ေအာက္၊ ရင္ဘတ္အလယ္တည့္တည့္ႏွင့္ ပုခံုး အေရွ႔ျခမ္းတို႔၌ အျဖစ္ မ်ား ပါသည္။ ေအာင့္သည့္ပံုစံမွာ စူး၍ ေအာင့္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ဖိႏွိပ္ပြတ္တိုက္ခံရျခင္း (သို႔) အလြန္အမင္း ကိုက္ခဲေစသည့္ ေအာင့္ျခင္းမ်ိဳးကို ခံစားရသည္။ ထို႔အျပင္ ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္လႈပ္ရွားျခင္း၊ အေနအထားေျပာင္းျခင္း၊ အစား စားျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း ေၾကာင့္ ပိုမိုနာက်င္ေစျခင္း မရွိပါ။ ႏွလံုးေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆပါက ခ်က္ခ်င္း ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေဆးရံု အကူအညီ အေရးေပၚ လိုအပ္ႏိုင္ပါသည္။
(၅) Angina
ရင္ၾကပ္လာၿပီး ရင္ဘတ္ကို ဖိ၍ ဆုပ္ညွစ္ခံထားရသည့္ ေအာင့္ျခင္းမ်ိဳးကို ခံစားရပါသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရင္ဘတ္္ အလယ္ တည့္တည့္ တြင္ ျဖစ္ၿပီး ေလ့က်င့္ခန္း (သို႔) အားကစားလုပ္ေနခ်ိန္ႏိုင္ ရုတ္တရက္ျဖစ္လာႏိုင္ၿပီး အနားယူလိုက္ပါက သက္သာ သြားေလ့ရွိသည္။
(၆) Pneumonia
အဆုပ္ပြျခင္း သည္ အဆုပ္ကို အဓိကဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ေလအိတ္အေသးမ်ား ( Alveoli) တြင္ ဘတ္တီးရီးယား ကူးစက္ေရာဂါပိုးမ်ား ၀င္ေရာက္ေနသည့္ ေရာဂါျဖစ္ပါသည္။ ႏွာေခါင္းမွ ရွဴသြင္းလိုက္ေသာ ေအာက္စီဂ်င္မ်ားကို အဆုပ္ေလအိတ္နံရံရွိ ဆံခ်ည္မွ်င္ ေသြးေၾကာမ်ား မွတဆင့္ ႏွလံုးသို႔ပို႔ေဆာင္ ရၿပီး ႏွလံုးမွတဆင့္ ေအာက္စီဂ်င္ကို ေသြးက ခႏၶာကိုယ္အႏွံ႔ သယ္ေဆာင္ၿပီး ျဖည့္ေပး ရပါသည္။ အဆုပ္ပြ ေသာအခါ ေလအိတ္မ်ားတြင္ ဘတ္တီးရီးယားေၾကာင့္ ေလအိတ္တခုလံုး (သို႔) ေလအိတ္နံရံရွိ ဆံခ်ည္မွ်င္ ေသြးေၾကာမ်ား ပ်က္စီးႏိုင္ၿပီး အဆုပ္ပံုမွန္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ပဲ အဖ်ား၀င္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းႏွင့္ ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစ ပါသည္။ မကုသပါက ဘတ္တီးရီးယားမ်ား အဆုပ္တခုလံုး ျပည့္သြားႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ေလအိတ္မ်ား ပ်က္စီးၿပီး ခႏၶာကိုယ္အား ေအာက္စီဂ်င္ မေပးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အသက္ ဆံုးရံႈးႏုိင္ပါသည္။
(၇) Pleurisy
အဆုတ္ အေျမွးပါး ေရာင္ လွ်င္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို ျပင္းထန္စြာ ျဖစ္ေစႏိုင္၍ အသက္ရွဴျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းႏွင့္ လႈပ္ရွားျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ပိုေအာင့္ႏိုင္ပါသည္။
(၈) Reflux oesophagitis
အစာအိမ္ ေရာဂါတခုခုေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ႏိုင္ပါသည္။ အစာအိပ္တြင္ ဟိုင္ဒရိုကလိုရစ္ အက္ဆစ္ပါရွိၿပီး အစာအိမ္အား ထူထဲေသာ အခၽြဲမ်ားျဖင့္ ကာကြယ္ထားပါသည္။ အကယ္၍ အစာအိမ္ေရာဂါ ရွိသူမ်ားတြင္ အစာအိမ္ ပံုမွန္အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ယင္းအား အစာအိမ္နံရံရွိ ခၽြဲမ်ားမွ ကာကြယ္မႈမေပးႏိုင္သည့္အခါ အက္ဆစ္မ်ားမွ အစာအိမ္နံရံသို႔ ေရာက္ရွိေလာင္ကၽြမ္းႏိုင္ၿပီး ပူ၍နာက်င္ျခင္းႏွင့္ အသက္ရွဴၾကပ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။
(၉) Tietze syndrome
ရင္အံုရိုး အေနာက္ဘက္ရွိ နံရိုးႏွင့္ဆက္ထားေသာ အရြတ္တခု (သို႔) တခုထက္ပို၍ ေရာင္ျခင္းကို ျဖစ္ေစၿပီး ပူ၍နာက်င္ျခင္းေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းကို ျဖစ္ေစပါသည္။
(၁၀) A blood clot
ေသြးခဲ တခုခုသည္ ေသြးေၾကာအတြင္း၌ ေမ်ာပါေနလ်င္ ခႏၶာကိုယ္၏ မည္သည့္အစိတ္အပိုင္းတြင္မဆို ပိတ္ဆို႔ႏိုင္ပါသည္။ ထို ေသြးခဲ သည္ အဆုပ္တြင္းရွိ အဓိကေသြးလႊတ္ေၾကာတခုခုအား ပိတ္ဆို႔ေသာအခါ ( Pulmonary embolus) ကို ျဖစ္ေစၿပီး ပိတ္ဆို႔ခံရေသာ အဆုပ္ ၏ အစိတ္ပိုင္းကို ပ်က္စီးေစျခင္းျဖင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းႏွင့္ အသက္ရွဴ ၾကပ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစပါသည္။
ရင္ဘတ္ ေအာင့္ျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ တျခားအေၾကာင္းရင္းမ်ား
(၁) အဆုပ္အျပင္ဘက္ရွိ ရင္ဘတ္ထဲတြင္ ေလခိုေနျခင္း (Pneumothorax )၊... ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္းကို ျဖစ္ေစ ႏိုင္ပါသည္။
(၂) နာ့ဗ္ေၾကာ၌ ဗိုင္းရပ္ပိုး၀င္ေရာက္ေနျခင္း (Shingles)၊
(၃) အဆုပ္ပ်က္စီးျခင္း (Bronchiectasis)၊
(၄) ႏွလံုးၾကြက္သားသို႔ ပိုး၀င္ျခင္း (Myocarditis)၊
(၅) ေမြးရာပါ ႏွလံုး၏ဖြဲ႔စည္းပံု ပံုမမွန္ျခင္း၊
(၆) ႏွလံုးအဆို႔ရွင္ အလုပ္မလုပ္ျခင္း ၊
(၇) အဆုပ္တြင္း တေနရာရာ၌ ကင္ဆာရွိေနျခင္း၊
(၈) ႏွလံုးေရာဂါအတြက္ အလြန္အမင္း စိုးရိမ္ေနျခင္း (Cardiac neuroses)၊
(၉) ရင္ဘတ္နံရံ ေရာင္ျခင္း၊
(၁၀) သည္းေျခအိတ္တြင္ ေရာဂါ၀င္၍ ေရာင္ျခင္း (Cholecystitis) စသည္တို႔ေၾကာင့္လည္း
မည္သူမဆို မည္သည့္အေၾကာင္းေၾကာင့္ ရင္ဘတ္ေအာင့္သည္ျဖစ္ေစ ရင္ဘတ္ေအာင့္သည့္ ေ၀ဒနာကို တစ္ႀကိမ္ထက္မက ခံစားရပါက အႏၱရယ္ရွိႏိုင္သည္ကို ႏွလံုးမူ၍ ေရာဂါကို အတိအက်သိရွိရန္ႏွင့္ အခ်ိန္မီကာကြယ္၊ ကုသႏိုင္ရန္ ဆရာ၀န္ႏွင့္ မျဖစ္မေန ေတြ႔သင့္ ပါသည္။ မိမိ ကိုယ္ မိမိ အစာအိမ္ေရာဂါ (သို႔) ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ေနသည္ဟု ယူဆေနသူမ်ားအေနျဖင့္လည္း ထိုေရာဂါမ်ား အမွန္တကယ္ ရွိေနပါက ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္မပါပဲ မိမိသန္ရာ ေဆးမ်ား သံုးစြဲေနျခင္းသည္ ေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းေစမည္ မဟုတ္သည့္အျပင္ ပိုမို ပြားလာေစရန္ ေမြးထားသည္ႏွင့္ပင္ တူေနသျဖင့္ အႏၱရယ္ ၾကီးမား လွေၾကာင္းကို သတိေပးရင္း မိမိ၏ က်န္းမာေရးကို ထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ၾကပါရန္ အၾကံျပဳ တင္ျပအပ္ပါသည္။
Credit: Public Health in Myanmar
